Nepal: Kathmandu, Bhaktapur, Patang & Chitwan.

De moessonregens zijn laat dit jaar in de zuidelijke laagvelden van Nepal. Iedereen hier kijkt ernaar uit omdat het verkoeling brengt voor de verzengende hitte. Met een temperatuur van rond de 40 graden en een luchtvochtigheid van 90% gutst het zweet de hele dag langs je lijf. Dan is het zaak om zo weinig mogelijk te doen maar daarvoor hadden we de lange reis er naar toe uiteraard niet ondernomen. Wij wilden juist het plattelands leven ervaren en in de natuurgebieden daar hopelijk olifanten, neushoorns, tijgers en luipaarden zien.
Met dat doel hadden we een verblijf in een Tharu dorpje aan de rand van het Chitwan park uitgezocht. De lage kaste bevolkingsgroep Tharu aanbidt de aarde als God en streeft naar een harmonieuze omgang met de natuur. Dat sprak ons erg aan.

We hebben met ze groente geplukt, gekookt, gegeten en uit zitten puffen van de jungle wandelingen en kanotocht.
Voor ons is zo’n dorpsleven als een toneelstuk waar je middenin zit als een soort misplaatste figurant. De lemen hutten, de vrouwen met kleurige sari’s aan en waterkruiken op hun heup, de mannen die met een berg graan sjouwen, de spelende en nieuwsgierig naar ons toe komende kinderen, de vele dieren (waarvan vooral de tamme olifanten en de buffels onze aandacht trokken) die overal tussendoor scharrelen en de talloze vuurvliegjes die ’s avonds in de lucht dansen: we vonden het idyllisch. Het kan zijn dat we wat meer vuurvliegjes zagen dan er daadwerkelijk waren want onze gastvrouw bleef maar eigen gebrouwen rijstwijn bijschenken en wij konden die gulle gift natuurlijk niet weigeren.
Van het zelf rijden op een olifant en ermee in het water spelen werd ik kinderlijk enthousiast. De olifant leek er ook geen genoeg van te kunnen krijgen.

Toch zijn ook deze vriendelijk, gastvrije Tharu debet aan het politieke drama dat zich in Nepal afspeelt. Zij vechten voor zelfbestuur en bijzondere rechten. Nadat in 2001 de koninklijke familie (op de kroonprins na) is vermoord hebben zich diverse machtswisselingen voorgedaan en die gingen lang niet allemaal zonder bloedvergieten. Terwijl religies (mn hindoeïsme en boedhisme) vreedzaam met elkaar leven gebruiken stammen en politieke partijen intimidatie en soms ook geweld om hun eigen standpunt door te drijven.
Het is ze al ruim 2 jaar niet gelukt om gezamenlijk een grondwet te formuleren. Het gebrek aan centraal overheids gezag en de hoge mate aan corruptie bij de regionale overheid maakt dat veel bewoners ondertussen het recht in eigen handen nemen. Belangengroepen leggen middels ‘bandhas’ (=stakingen en wegversperringen) regelmatig het economische leven plat. Doodzonde want Nepal is een geliefd doel van heel veel ontwikkelingshulp en zou daar veel meer van kunnen profiteren. Er zijn hier naar verluidt ruim 29.000 NGO’s aktief.

Dat Nepal zo’n aantrekkingskracht heeft op mensen die romantiek en spiritualiteit zoeken begrijp je meteen als je Kathmandu binnenkomt. De prachtige houtsnijwerken van de vele paleizen, de kleurrijke tempels en de (voor ons) geheimzinnige rituelen waar iedereen druk doende mee is dringen zich meteen aan je op. Bij ons streden gevoelens van fascinatie en afschuw om voorrang. Ja het ziet er allemaal schilderachtigachtig uit. Maar het is niet allemaal goud wat er blinkt; de stad is één stinkende vuilnisbelt en niemand lijkt zich erom te bekommeren.
Zó jammer dat er niet een religieus ritueel is waarin bezem, stoffer en blik een praktische rol spelen. Dan zou het probleem zo opgelost zijn. Maar nee, iedereen maakt zich druk om het dragen van de juiste kleur (voor een lang leven), het vermijden van een bepaald getal (brengt ongeluk), het ronddraaien van koperen bussen (wel rechtsom, anders werkt het niet!), daarna luiden van een bel, vervolgens strooien van rijst, verbranden van etenswaren of katoenen proppen om uiteindelijk zijn/haar voorhoofd (met 2 handen!) aan te raken etc. etc. om gelukkig, gezond en rijk te worden. De RIAGG zou hier z’n handen vol hebben aan het behandelen van wat in onze ogen ernstige gevallen van dwangneurosen lijken.
Die rituelen kosten zeeën van tijd (er zijn bijvoorbeeld 22 religieuze feestdagen) die ze in onze ogen veel beter zouden kunnen besteden. Maar het schijnt ze troost, hoop en moed te geven en in een land waar tijd nog niet kostbaar is, is dat misschien wel een koopje.

De Pashupati tempel, het belangrijkste heiligdom van de hindoe’s is zo’n plaats waar je tegelijkertijd geroerd wordt door de schoonheid van het complex en de religieuze taferelen maar ook beroerd wordt van de viezigheid overal. Er worden daar aan de lopende band lijken gecremeerd aan de rand van de Bagmati rivier. De resten van de verbranding worden in de rivier geschoven zodat ze met de stroom mee kunnen drijven naar de heilige Ganges rivier. Maar er is amper meer water in de rivier te zien want hij is volgestort met vuilnis waar varkens, honden en geiten in wroeten.
In de schaarse poeltjes die er nog resten wassen de zelfverklaarde ‘holy men’ hun witte of oranje lendedoeken. In andere poeltjes springen aapjes als kwajongens van de tempelmuren. Ze suizen met malle buitelingen rakelings langs de rouwende familieleden.

Over één dag in Kathmandu of Bhaktapur of Patan zou je makkelijk een boek vol kunnen schrijven. Het is een land dat je aandacht opzuigt omdat je zoveel ziet dat zo anders is dan bij ons.

Voor ons is het voorlopig de laatste dag hier, morgen gaan we naar Bhutan. We hebben besloten daar de Himalaya in te trekken in plaats van hier. Poeh, zeker de Mount Everest beklimmen in Nepal; niks hoor dat is zo afgezaagd dat doet iedereen al.