Epiloog

De mooiste ervaring
Misschien klinkt het flauw om te zeggen dat het een aaneenschakeling van hele mooie ervaringen was, maar zo was het wél. Het leven zonder agenda en zonder struktuur was ook een welkome afwisseling; iedere dag was een nieuw avontuur.
Als we echt zouden moeten kiezen komen we uit bij het vrijwilligerswerk in het wildpark in Namibië. Dat paste helemaal in het plaatje van het game ranger bestaan waar we vooraf van hadden gedroomd.
Nu we terug zijn beseffen we ons ook goed dat het allemaal heel goed gegaan is. We hebben geen nare dingen meegemaakt en geen enge ziektes opgelopen. In China is ons fototoestel gestolen en in
Panama een mobiele telefoon maar op zo’n lange reis zijn dat minimale incidenten. We dachten nog aan een engeltje op onze schouders maar in de laatste week in Panama zagen we zomaar opeens in een grasveldje een andere verklaring voor ons geluk: ‘God loves tourists’


Het meest spectaculair
Midden op zee in een klein bootje zitten en omringd worden door baltsende walvissen (bij Pedasi voor de kust van Panama). Doodeng was het in dat stomme kleine bootje maar wat een machtig gezicht om zo dicht bij die enorme beesten te zijn.
De trektocht te paard door het Tibetaanse plateau (Sichuan); alles behalve comfortabel maar vanaf de eerste tot de laatste seconde hadden we het gevoel deelgenoot te zijn van een heel andere wereld .
In m’n eentje rijden op en zwemmen met een olifant (Zuid Nepal). Na het startsein: “klim er maar op en rijd met hem naar de rivier om te baden; hij weet waar het is”, was het een paar uur lang dolle pret.

De aardigste mensen
Hier kun je lang over debatteren omdat cultuur en taal natuurlijk een rol spelen. Maar als we de politieke correctheid even laten voor wat het is en gewoon op ons gevoel af gaan dan zeggen we eensgezind: de mensen in Oregon. Zelfs de pubers, doorgaans toch niet het meest wellevende deel der natie, zijn hier sociaal en beleefd. Vriendelijk, behulpzaam, hartelijk, uitnodigend; soms waren de mensen zó aardig dat we dachten ze verkeerd begrepen te hebben.

De slechtste chauffeurs
Zodra het in Nepal net zo druk wordt op de weg als in China is het daar ook een drama maar tot die tijd is China de absolute koploper. Dat er een paar maanden geleden een file stond die 9 dagen duurde verbaasde ons niet. Verkeersregels worden stelselmatig overtreden en ieder gaat voor z’n eigen belang. Dat daarmee de verkeersstroom als geheel juist veel trager gaat lijkt niemand te beseffen of te deren.

Het lekkerste eten
Goede restaurants met een internationale menukaart heb je overal wel. Wat je eigenlijk zou moeten vergelijken is de traditionele keuken of wat ‘familie doorsnee’ op tafel zet. In dat geval valt Zuid-Afrika buiten de boot. Je kan er weliswaar heerlijk eten en bijna alle ingrediënten komen uit het land zelf en zijn van goede kwaliteit, maar de echte Zuid Afrikaanse keuken maakt er een ‘potjie’ (uit te spreken als poikie) van. Braaien verandert het meest malse vlees in schoenzolen en overal doen ze smakeloze pap bij.
Waarschijnlijk hebben we toch in Japan het vaakst echt bijzonder lekker gegeten hoewel we daar gek genoeg ook regelmatig de behoefte hadden “even iets niet Japans” te eten, zeker bij het ontbijt.

De meest overweldigende ervaring
Dat is zonder twijfel Nepal. Dat komt vooral omdat het land al je zintuigen tegelijk bestookt met zulke afwijkende prikkelingen dat je je vaak overrompeld voelt. Er lijkt een stroom van gebeurtenissen te zijn waarin je als vanzelf wordt meegesleurd. ’s Avonds waren we vaak gewoon echt moe van alle indrukken die we op hadden gedaan door alleen maar door dorpen of steden te lopen.

De grootste tegenvaller
Dat ik na tien maanden in de zon nog niet harstikke bruin ben. Dit beige kleurtje, dat is wat er maximaal in zit vrees ik.
Dat we zo weinig sportten kwam omdat het werk daar te weinig tijd voor over liet dachten we. Daar zou tijdens de reis verandering in komen! …Maar dat was niet zo. We hebben veel gewandeld (gemakshalve reken ik golfen daar ook toe), gefietst en gezwommen dus we zijn zeker veel fitter dan voorheen maar op een paar rondjes joggen en gymzaal na hebben we ons niet serieus ingespannen. Dat viel ons nogal tegen van onszelf.
Waar we echt teleurgesteld door raakten was de enorme hoeveelheid kaf tussen het koren van het vrijwilligerswerk. Als de doelstellingen al niet dubieus zijn, rammelt de organisatie wel. Dat er wat te verdienen valt met het ronselen van vrijwilligers blijkt uit de hoeveelheid sjacheraars die zich daarmee bezig houdt. Wat speurwerk op internet geeft wel wat inzicht maar ook hier wordt de werkelijkheid vaak heel wat mooier en nobeler voorgesteld. Echt jammer.

De mooiste wijngaarden
De wijngaarden in en rond Napa valley vormen samen het mooiste gebied. Maar in Zuid Afrika zijn een paar wijngaarden die ieder op zich zo stijlvol en prachtig zijn dat de nagebouwde kastelen en villa’s in Californië daar niet tegen op kunnen. Wijnhuis Delaire vonden we de absolute topper.

Het meest gemist
Nee niet de bruine boterham met oude kaas of hagelslag. Ook niet ons eigen bed. Liggend op een takkenbos op de bevroren grond van het Tibetaanse plateau en ook in de snikhete cabine van de zeiljacht bij de San Blas eilanden dachten we wel met verlangen aan ons bed thuis, maar die gedachte ebde ’s ochtends heel snel weg.
Af en toe hadden we wel meer behoefte aan schone kleren dan de hoeveelheid die in de muffe tas gepropt zaten, maar met een beetje zeep en water was dat probleempje doorgaans makkelijk op te lossen.
Gebrek aan echt kontakt met de mensen die ons dierbaar zijn, dat is wat we misten. E-mailen, sms-en, bellen en skypen helpt wel maar is geen volwaardige vervanging voor het vertrouwde samenzijn met de mensen waarmee je al heel lang een band hebt. Wat je dan onderweg wel weer hebt is een diversiteit aan ontmoetingen met locals en met andere reizigers en dat is zonder meer heel verrijkend.

Het meest bijzondere land
In alle landen heb je wel dingen waar je even vreemd van staat te kijken maar als land in z’n totaliteit vonden we Bhutan het meest bijzonder. Het hele land ademt traditie. Religie en cultuur vormen geen afzonderlijke aspekten van hun leven maar zijn allesomvattend. Hoe anders de Bhutanezen zijn bleek ook uit hun deelname aan de olympische spelen. Boogschieten is hun nationale sport die fanatiek door jong en oud wordt bedreven. Met dit onderdeel zouden ze Bhutan internationaal op de sportieve kaart zetten. Ze werden één-na laatste. Zelfs boogschieten is kennelijk zo anders (o.a. veel langere afstand) in Bhutan dat de vaardigheden zich niet met een uniforme maatstaf laten meten.


Het fijnst aan thuis
Ja, we zijn weer terug en vinden het hier ook weer heerlijk. Zelfs de windvlagen en de regenbuien deren ons niet. Na zoveel maanden zon hebben we er een mooie voorraad van in ons hoofd en bekijken we daardoor alles van de zonnige kant.
Deze week zijn we nog bezig allerlei klusjes te doen zodat we op 1 november weer helemaal klaar zijn om met frisse moed aan het werk te gaan.